News item 1

Schatting van de elektriciteitsvraag van airconditioners in Nederlandse woningen in 2021, 2022 en 2030

TNO 2024 R11165 - 9 september 2024

Hoofdstuk 3 - Aantal airconditioners, onderzoekt het aantal airconditioners in Nederlandse huishoudens en maakt een schatting voor de jaren 2021, 2022 en 2030. De belangrijkste bevindingen zijn:

Het aantal huishoudens met een airconditioner groeit snel. In 2021 waren er bijna 1,7 miljoen airconditioners, in 2022 steeg dit aantal naar 2,2 miljoen, en voor 2030 wordt een verdere groei naar 6,3 miljoen airconditioners verwacht.
Zowel vaste als mobiele airconditioners worden meegenomen in de berekening. Er wordt een trend waargenomen dat meer huishoudens kiezen voor multi-split systemen.
De Monte Carlo-methode is gebruikt om de bandbreedte van de onzekerheden in de data te bepalen. Hierin zijn variabelen zoals het aantal airco's per huishouden, het gebruik van airco's voor koeling en de groei van de markt meegenomen.

Conclusies

Het aandeel huishoudens met een airconditioner neemt snel toe, met een gemiddelde jaarlijkse groei van 3,4%.
De trend gaat richting huishoudens met meerdere units per woning.
Het aantal airconditioners in 2030 kan variëren tussen 5 en 7,6 miljoen, afhankelijk van externe factoren zoals de beschikbaarheid van alternatieve koelmethoden.

In Hoofdstuk 4: Elektriciteitsverbruik per airconditioner, wordt ingegaan op het elektriciteitsverbruik van airconditioners en hoe dit wordt berekend. De belangrijkste bevindingen zijn:

In 2022 werd een vaste airconditioner gemiddeld 7,1 uur per dag gebruikt. Ongeveer 60-70% van de gebruikers laat de airco niet langer dan 5 uur per dag draaien.
Het koelvermogen van airco’s varieert sterk. De meest verkochte modellen in 2022 hadden een vermogen tussen 2,5 en 4,6 kW, met een gemiddeld vermogen van 3,6 kW.
Ook als een airco niet actief is, verbruikt deze energie. Standby verbruik kan variëren van 2 tot 266 kWh per jaar, afhankelijk van het model.
SEER (Seasonal Energy Efficiency Ratio) geeft de efficiëntie van de airconditioner aan. De daadwerkelijke efficiëntie hangt sterk af van het gebruikspatroon en de instelling.

Conclusies

Airco’s worden intensiever gebruikt in warmere perioden: De gebruiksduur varieert per huishouden, maar er is een duidelijke stijging in de vraag naar koeling.
Efficiëntie is sterk afhankelijk van gebruikersgedrag: De mate waarin een airco efficiënt functioneert, hangt af van factoren zoals instellingsniveau en vollast-deellast gebruik.
Stilstandverbruik heeft een significante impact: Ook wanneer airco’s niet actief koelen, kan het stand-by verbruik aanzienlijk bijdragen aan het totale elektriciteitsverbruik.
Grote onzekerheden in de berekening: De aangenomen vollasturen beïnvloeden de uiteindelijke elektriciteitsvraag. Als airco’s bijvoorbeeld slechts 50% van de tijd op vollast draaien in plaats van 100%, halveert de geschatte energievraag.

Algemene bevindingen

Toenemend elektriciteitsverbruik door airco’s: De groeiende populariteit van airco’s kan de elektriciteitsvraag significant verhogen en mogelijk bijdragen aan piekbelasting op het net.
Duurzaamheidsvraagstukken: Hoewel zonnepanelen overdag energie kunnen leveren, zijn ze minder nuttig voor nachtelijk airco-gebruik. Dit vraagt om slimme energiemanagementoplossingen.
Noodzaak voor verdere metingen: Er is een gebrek aan nauwkeurige data over het daadwerkelijke gebruik en de efficiëntie van airconditioners. Praktijkmetingen en bewonersonderzoeken kunnen helpen om betere schattingen te maken.

Wat is het beeld van ChatGPT hierover?

Het beeld van de werkelijkheid is gebaseerd op bestaande onderzoeken, technische kennis en trends in energiegebruik. Op basis daarvan lijkt de analyse in het TNO-rapport logisch en consistent met bredere ontwikkelingen. Hier zijn een paar overwegingen:

Sterke groei in aircogebruik:
Dit komt overeen met wat internationaal en in Nederland wordt waargenomen. Door stijgende zomertemperaturen en beter betaalbare airco's kiezen steeds meer huishoudens voor actieve koeling. De voorspelde toename naar 6,3 miljoen units in 2030 lijkt realistisch, vooral als we kijken naar de snelle groei in de afgelopen jaren.
Verbruik en efficiëntie:
De aangenomen waarden voor SEER (rond 6,2 voor vaste airco’s en 1,8 voor mobiele) kloppen met wat je in technische productinformatie en energiebeleid ziet. Wel is het zo dat gebruikersgedrag een grote rol speelt: sommige mensen laten hun airco de hele nacht aan, terwijl anderen hem strategisch gebruiken.
Piekbelasting en energievoorziening:
De constatering dat airco’s extra druk op het elektriciteitsnet kunnen leggen is zeker een aandachtspunt. Dit is zichtbaar in landen met veel airco-gebruik, zoals in Zuid-Europa en de VS, waar piekbelastingen op hete dagen een probleem vormen. De suggestie dat zonnepanelen overdag wel kunnen bijdragen, maar ’s nachts niet, is terecht.
Stilstandverbruik en praktijkmetingen:
Het stilstandverbruik van sommige airco’s (tot 266 kWh per jaar) wordt vaak onderschat. Hier wordt nog weinig aandacht aan besteed in het beleid, terwijl het in grotere aantallen een significante energievraag kan worden.

Wat misschien nog extra aandacht verdient:

Veranderend woningontwerp: Nieuwbouwwoningen worden steeds vaker uitgerust met passieve koelstrategieën en alternatieve systemen zoals bodemwarmtepompen met koeling. Dit kan de groei van airco’s mogelijk iets afremmen.
Regulering en energiebewustzijn: Als er striktere energiestandaarden komen of als dynamische energietarieven breder worden ingezet, kan dat het gebruik en de efficiëntie van airco’s beïnvloeden.

Kortom: De cijfers en trends uit het rapport lijken realistisch, maar de precieze groei en impact blijven afhankelijk van beleidskeuzes, technologische ontwikkelingen en veranderend consumentengedrag.

Hoofdstuk 5 brengt de resultaten van het onderzoek samen door het totale elektriciteits-verbruik van airconditioners in Nederland te berekenen.

Dit gebeurt door de combinatie van:

Het geschatte aantal airconditioners in Nederlandse huishoudens (uit hoofdstuk 3).
Het geschatte elektriciteitsverbruik per airconditioner (uit hoofdstuk 4).

De belangrijkste uitkomsten:

Het elektriciteitsgebruik voor airconditioning is toegenomen door de groei in het aantal geïnstalleerde systemen.
De totale bijdrage van airco’s aan het nationale elektriciteitsgebruik is nog relatief beperkt, maar vertoont wel en stijgende trend.
Er is variatie in de mate waarin airco’s worden gebruikt, wat afhankelijk is van het type woning, klimaatomstandigheden en gebruikspatronen van huishoudens.
De Monte Carlo-simulatie wordt toegepast om de onzekerheid in de berekeningen weer te geven. Het gemiddelde en het 95% betrouwbaarheidsinterval worden gerapporteerd.

Een belangrijk aandachtspunt is de mogelijke impact van deze groei op de piekbelasting van het elektriciteitsnet, vooral op warme dagen wanneer veel huishoudens tegelijkertijd hun airconditioner inschakelen.

Hoofdstuk 6 bevat de belangrijkste conclusies en aanbevelingen:

Conclusies

Sterke groei in aircogebruik: Het aantal huishoudens met airco’s neemt snel toe, wat resulteert in een hoger elektriciteitsverbruik.
Variabele elektriciteitsvraag: De spreiding in gebruikspatronen en efficiëntie van apparaten maakt het moeilijk om een exact elektriciteitsverbruik te voorspellen.
Invloed op het elektriciteitsnet: De vraag naar elektriciteit voor airco’s kan pieken veroorzaken, met name op warme dagen en ’s nachts wanneer huishoudens hun slaapkamer koelen.
Kans op duurzame oplossingen: Zonnepanelen kunnen overdag helpen om de elektriciteitsvraag van airco’s deels op te vangen, maar dit lost de nachtelijke vraag niet op.
Behoefte aan aanvullende data: Er zijn nog veel onzekerheden, zoals over de verhouding tussen vollast- en deellastgebruik en de mate waarin airco’s ook voor verwarming worden ingezet.

Aanbevelingen voor vervolgonderzoek:

Betere monitoring: Er is behoefte aan praktijkmetingen om het werkelijke energiegebruik van airco’s beter in kaart te brengen.
Onderzoek naar alternatieven: Naast airco’s zouden passieve koelstrategieën, zoals zonwering en isolatie, verder onderzocht moeten worden. Zie bijvoorbeeld: DUCO NATURAL COOLING
Impact op het elektriciteitsnet: Hoeveel extra capaciteit is nodig en welke netverzwaringsmaatregelen moeten genomen worden?
Milieu-impact: Wat zijn de bredere gevolgen van de toename van airco’s, inclusief de levenscyclusimpact van de apparaten zelf?

Kortom, terwijl airco’s steeds populairder worden in Nederland, zijn er nog veel vragen over hun lange termijn impact op energieverbruik en netbelasting. Verdere studies en beleidsmaatregelen zijn nodig om de balans te vinden tussen comfort, energie-efficiëntie en duurzaamheid.